عکس سیاه و سفید:سمت راست از بالا
عکسی کم نظیر از نخستین لحظات آغاز عملیات بزرگ کمان۹۹
بالا سمت چپ:فکوری و ظهیر نژاد
بالا سمت چپ:فکوری و ظهیر نژاد
پس از عملیات انتقام که در کمتر از دو ساعت پس از اولین حمله عراق صورت گرفت ،عملیات کمان ۹۹ اولین عملیات هوایی بود که توسط نیروی هوایی ارتش ایران انجام گرفت. این عملیات در تاریخ ۱ مهر ۱۳۵۹ انجام شد.
نیروی هوایی قدرتمند ارتش ایران در آن زمان می توانست بیش از ۶۰۰سورتی پرواز در روز انجام دهد.
برای این عملیات جمعاً ۳۸۰ نفر از پرسنل نیروی هوایی با ۲۰۰ فروند جنگنده بمب‌افکن به پرواز در آمدند که ۱۴۰ هواپیما از مرز عبور کرد.
خلبانان ایرانی اهداف نظامی ارتش عراق، فرودگاهها و آشیانه های نظامی ارتش عراق در مناطق کرکوک، موصل، رشید، حبانیه، ناصریه، شعیبیه، کوت و المثنی را مورد هدف قرار دادند.
در این عملیات از جنگنده–بمب افکنهای اف-۵ و اف-۴ برای بمباران و شکاری-رهگیرهای اف-۱۴ برای محافظت از هواپیماها و بوئینگ۷۴۷ و بوئینگ ۷۰۷ برای سوخترسانی و سی-۱۳۰هرکولس برای جمع آوری اطلاعات الکترونیکی برای مشخص کردن محل پایگاههای موشکی استفاده شد.
با دستور فرمانده نیروی هوایی سرتیپ جواد فکوری (که با عینک در عکس مشخص است، در
کنار قاسمعلی ظهیرنژاد از ظهیرنژاد) طرح عملیات در واپسین دقایق شامگاه ۳۱
شهریور ۱۳۵۹ آماده شد.
اهداف این عملیات پایگاههای هوایی، مخازن سوخت و مهمات، پالایشگاه‌ها، آشیانه هواپیماها، پناهگاه‌های تعمیرات و نگهداری هواپیما، باندهای پروازی، رادارهای هدایت کننده هواپیماهای جنگی، برج‌های مراقبت و مراکز مخابراتی عراق بودند.
ترتیب عملیات چنین بود که در ساعت مقرر تانکرهای سوخت‌رسان در محل ملاقات حضور داشته باشند و ابتدا فانتوم‌های پایگاه همدان به پرواز درآیند و بدون سوختگیری هوایی به اهداف خود حمله کنند. دو دقیقه بعد از آنها، فانتوم‌های پایگاه تهران به پرواز درآیند و با سوختگیری هوایی، به اهداف خود حمله کنند. دو دقیقه بعد فانتوم‌های پایگاه بوشهر به پرواز درآیند و آنها نیز با سوختگیری هوایی به اهداف خود حمله کنند.
در همین زمان هم اف-۵های پایگاههای تبریز و دزفول به پرواز در آمده و اهداف خود را بمباران کنند و در این زمان اف-۱۴ها از پایگاههای مربوطه به پرواز در آیند و کار پشتیبانی عملیاتی را از پشت مرزها به عهده بگیرند.
قرار شد نام عملیات «کمان ۹۹» باشد که نمادی از فرستادن آتش خشم ملت ایران به سوی متجاوز بود به این معنی که تیری در چله کمان گذاشته می‌شود و تا دور دست‌ترین نقاط عراق رها می‌شود، تا یادآور آرش کمانگیر باشد.
عدد ۹۹ نیز از شمار صفحات طرح عملیاتی البرز گرفته شده بود.
قرار بر این شد که پایگاههای تهران، همدان و بوشهر با یگان‌های اف-۴ ( فانتوم) خود و پایگاههای تبریز و دزفول با یگان‌های اف-۵ (تایگر) خود در این عملیات شرکت کنند و پایگاههای هفتم و هشتم شکاری با یگان‌های اف-۱۴ (تامکت) خود کار پشتیبانی را برعهده بگیرند.
زمان عملیات، هم‌زمان با طلوع آفتاب در سرزمین عراق انتخاب شد تا نور خورشید صبحگاهی کار هدف‌گیری را برای پدافند هوایی عراق مشکل کند.
منطقه عملیات نیز سرتاسر خاک عراق در حد فاصل مدار ۳۰ درجه شمالی یعنی جنوبی‌ترین مدار در خاک عراق تا شمالی‌ترین مدار آن که مدار ۳۷ درجه شمالی را شامل می‌شد.
انجام عملیات:
بامداد روز یکم مهرماه سال ۱۳۵۹ درحالی که بیش از ۱۰ ساعت از هجوم هواپیماهای عراق
به ایران نمی‌گذشت، با ابلاغ رمز «کمان ۹۹» به پایگاههای هوایی، عملیات آغاز شد.
پایگاه بوشهر که تا به آن روز پرواز ۴۰ فروند فانتوم را با هم تجربه نکرده بود،
آماده بود. هواپیماها برروی باند پرواز قرار گرفتند و یکی پس از دیگری در دل آسمان
جای گرفتند.
بعد از سوختگیری هوایی، به سمت اهداف حرکت کردند. در آسمان بغداد به خاطر این که این اولین عملیات بزرگ نیروی هوایی بود، ناهماهنگی به‌وجود آمده بود. به شکلی که وقتی هواپیماهای پایگاه بوشهر به آن‌جا رسیدند، هواپیماهای دیگر از ارتفاع بالاتر درحال بمباران بودند که خلبانان ایرانی با مانورهایی خود را در امان نگاه داشته و اهداف مورد نظر را بمباران کردند.
موج دوم حملات اغاز شد، پایگاه تهران حمله‌ای دیگر را آغاز نمود که بر اساس آن هشت فروند فانتوم هر کدام به ۶ بمب ام-کی۸۲ ، چهار بمب و موشک‌های راداری مسلح شدند و به همراه یک فروند فانتوم شناسایی به قصد بمباران پایگاه هوایی الرشید در جنوب بغداد و فرودگاه بین‌المللی بغداد به پرواز در آمدند.
قبل از ورود به خاک عراق، فانتوم‌ها به دو دسته تقسیم شدند و با کم کردن ارتفاع از مرز گذشتند و وارد خاک عراق شدند.
وقتی به بغداد رسیدند، پدافند عراق که از حمله آگاه شده بود، آسمان بغداد را به گلوله گرفته بودند و دودهای ناشی از آن آسمان را پوشانده بود.
خلبانان نیروی هوایی به سمت اهداف خود در پایگاه الرشید و فرودگاه بغداد شیرجه رفتند و تمام بمب‌های خود را بر روی اهداف ریختند که در نتیجه آن باند فرودگاه، ساختمان‌های آن و ماشین‌آلاتی که در آن قرار داشت، تقریبا منهدم شد.
وضعیت عراق بعد از پایان عملیات:
تمامی اهداف از پیش تعیین شده در خاک عراق کوبیده شد و هیچ منطقه عملیاتی از قلم
نیفتاد. در این عملیات: پایگاههای هوایی الرشید بغداد، کوت در استان العماره،
موصل در استان نینوا، ناصریه در استان ذیقار، شعیبه در استان بصره، پایگاه هوایی
کرکوک در استان کرکوک، پایگاههای هوایی حبانیه شامل دو پایگاه تموز و هضبه در غرب
بغداد، پایگاه هوایی ام‌القصر، فرودگاه بین‌المللی بغداد و فرودگاه المثنی، توسط
بمب‌افکن‌های ایرانی بمباران شد. هر دو باند پروازی پایگاه کرکوک، پالایشگاه‌های
نفت کرکوک و بصره، فرودگاه حبانیه شمالی، فرودگاه المثنی، پل‌های ارتباطی تنومه و
بصره و چاه‌های نفت باباگرگر و مخازن نفت موصل و تاسیسات گازی کرکوک، تنها قسمتی
از خسارت‌های وارد به عراق بود.
با انجام این عملیات، نیروی هوایی عراق بیش از ۵۵ درصد از توان خود را از دست داد و تا مدت‌ها پایگاههای هوایی آنان قادر به استفاده از تمام یا بخشی از توان خود نبودند.
●پایگاه هوایی الرشید به عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاههای هوایی عراق، تا ۶۹ روز نتوانست عملیاتی شود.
●پایگاههای هوایی شرکت کننده و اهداف هر کدام ۴۸ فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن اف-۵ ای از پایگاه هوایی تبریز به پرواز درآمدند و پایگاه هوایی موصل را در هم کوبیدند.
●۴۰ فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن اف-۵ ایاز پایگاه هوایی دزفول به پرواز درآمدند و پایگاه هوایی ناصریه را در هم کوبیدند.
●۱۶ فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن فانتوم از پایگاه همدان به پرواز درآمدند و پایگاه هوایی کوت را در هم کوبیدند.
●۱۲ فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن فانتوم از پایگاه بوشهر به پرواز در آمدند و پایگاه هوایی شعیبه را در هم کوبیدند.
●۱۲ فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن فانتوم از پایگاه همدان به پرواز درآمدند و پایگاه هوایی الرشید در نزدیکی بغداد را بمباران کردند.
●هواپیماهای جنگنده بمب‌افکن فانتوم از پایگاه بوشهر به پرواز در آمدند و فرودگاه بغداد و پایگاه شمالی حبانیه را در غرب بغداد در هم کوبیدند.
●در این روز نیروی هوایی ارتش ایران با ۳۰۰ پرواز عملیاتی باعث شدند ارتش عراق در به‌کارگیری نیروهایش دچار مشکل شود و با از دست دادن آزادی عمل، نیروی زمینی خود را بدون پشتیبانی هوایی در صحنه نبرد در مناطق اشغالی ایران، به حال خود رها کند.
او در سال ۱۳۴۳ ازدواج کرد که ثمره این ازدواج دو فرزند پسر و یک دختر است (انوشیروان -آلاله و علی) است. وی در طول این مدت وی در پایگاههای مختلفی خدمت کرد. ابتدا پایگاه مهرآباد، ۳ سال پایگاه همدان، ۳ سال در تهران، ۸ سال در شیراز.
در تبریز درگیری با حزب خلق مسلمان آغاز شده بود و جواد فکوری فرمانده مقابله با آنها بود. ۴۸ ساعت او را گروگان گرفته بودند. بعد از ماموریت تبریز و سرکوب حزب خلق مسلمان به فرماندهی پایگاه یکم فرودگاه مهرآباد منصوب شد.
وی پیش از آن فرماندهی پشتیبانی پایگاه دوم شکاری- فرماندهی پایگاه دوم شکاری- فرماندهی پایگاه یکم شکاری- معاون عملیاتی نیروی هوایی را به عهده داشت و بعد از یک ماه فرمانده نیروی هوایی شد. یک سال بعد و پس از تشکیل کابینه محمد علی رجایی با حفظ سمت به عنوان وزیر دفاع برگزیده شد. یک سال و چند ماه وزیر بود و پس از اینکه سرهنگ معین پور به فرماندهی نیروی هوایی گمارده شد، وی مورد تشویق قرار گرفت و به سمت مشاور جانشینی رئیس ستاد مشترک ارتش انتخاب شد.
نورالدین کیانوری در حین جواب به سوالی درباره علل مرگ سرلشکرفکوری، اتفاقی بودن سانحه هوایی را صراحتا زیر سوال برد و دست «عوامل دشمن» را در کار دید
قاسمعلی ظهیرنژاد (۱۳۰۳ در اردبیل - ۲۱ مهر ۱۳۷۸) از فرماندهان ارتش ایران در جنگ هشت ساله بود.
ظهیرنژاد در ۱۳۳۰ برای تحصیل وارد دانشگاه افسری شد و در سال ۱۳۵۲ به عنوان سرهنگ دوم از ارتش بازنشسته شد.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ به ارتش بازگشت و در زمان آغاز ناآرامی‌های کردستان در ۱۳۵۸ فرمانده لشگر ۶۴ ارومیه بود.
در ۱۳۵۹ به عنوان سرتیپ به فرماندهی ژاندارمری کل کشور و نیروی زمینی ارتش مفتخر و در ۹ مهر ۱۳۶۰ به سمت ریاست ستاد مشترک ارتش منصوب شد.
طی جنگ ایران و عراق او به اجرای روش‌های کلاسیک رزمی پافشاری می کرد. او در ۱۳۶۶ به درجه سرلشگری نایل و در ۶ آبان ۱۳۶۸ به ریاست گروه مشاوران نظامی فرماندهی کل نیروهای مسلح برگزیده شد.
روحشان شاد .
پاسخحذف